W 2016 roku Biblioteka Pedagogiczna w Bolesławcu obchodziła jubileusz 65-lecia istnienia. Wydarzenie to stało się pretekstem do podjęcia próby odtworzenia jej losów. Rekonstrukcja obejmująca lata 1952 – 2016 opiera się głównie na zachowanej dokumentacji, typu sprawozdania z działalności, plany pracy, listy obecności pracowników, pisma wpływające.

Ze względu na pojawiające się liczne nieścisłości a nawet rozbieżności   w odnalezionych dokumentach, wiele informacji ma charakter wyłącznie orientacyjny. Dotarcie tylko do określonych materiałów wytyczyło obszar, który obejmuje owo opracowanie. Być może będzie ono stanowiło podstawę do dokładniejszego odtworzenia historii, poszukiwań dodatkowych dokumentów, podjęcia polemiki   lub spisania wspomnień przez osoby związane z Biblioteką i znające jej dzieje.

Zachęcamy Państwa do zapoznania się z dziejami naszej placówki.

Tym razem przedstawiamy użytkowników  Biblioteki.

 

Małgorzata Laskowska

 

 

Użytkownicy Biblioteki

 

W pierwszych latach działalności placówki, czytelnikami mogli być wyłącznie nauczyciele[1]. Dostępu do zgromadzonych zbiorów nie odmawiano jednak nikomu. Sytuację tę obrazuje sprawozdanie sporządzone przez Jana Gębskiego za 1 kwartał 1954 roku. Nauczyciele stanowili ok. 93% wszystkich użytkowników. Wśród 69 osób korzystających z Biblioteki znaleźli się również 2 pracownicy administracji szkolnej, 2 uczniów oraz 1 pracownik KP PZPR.

Początkowo ze zbiorów  korzystali 3 razy w tygodniu, w lokalu Biblioteki. Zadaniem priorytetowym było jednak dotarcie z fachową literaturą do jak największej grupy odbiorców, rozproszonych po całym powiecie. Praktyką stało się więc dostarczanie przez opiekuna Biblioteki ciekawych publikacji wprost do szkół i bezpośrednia promocja wśród rzeczywistych czytelników Biblioteki oraz potencjalnych odbiorców.

Z założenia podobne zadanie miały spełniać organizowane w szkołach od 1954 roku punkty biblioteczne. Od początku jednak większość z nich nie wywiązywała się z oczekiwań nauczycieli i organizatorów.

W tym samym czasie, według Jana Gębskiego, ówczesnego opiekuna Biblioteki, nauczyciele dokształcający się lub studiujący zaocznie napotykali na duże trudności w zaspakajaniu swoich potrzeb.

Podobnie w 1966 roku, czytelnicy nie mogli poczuć się zaopiekowani przez Bibliotekę. Nie mieli możliwości zapoznania się z aktualnymi nowościami wydawniczymi, brakowało poradnictwa bibliograficznego i czytelniczego[2].

Początkowo, przy założeniach, że użytkownikami Biblioteki jest głównie kadra pedagogiczna, liczba nauczycieli zatrudnionych w powiecie miała ogromny wpływ na pracę Biblioteki. W 1954 roku stanowili oni 93 % użytkowników.

 

Liczba nauczycieli w Bolesławcu w poszczególnych latach i placówkach[3]
Rok	szkoły podstawowe[4]	szkoły średnie	przedszkola[5]
1949	b. d.[6]	b. d.	2
1952	37	b.d.	b.d.
1954	48	b.d.	b.d.
1955	b.d.	b.d.	12
1956	43	b.d.	b.d.
1957	63	b.d.	b.d.
1958	78	b.d.	b.d.
1965	141	b.d.	b.d.
1967	b. d.	120	b. d.
1978	180	b.d.	b.d.
1980	197	245	80
1983	b.d.	b.d.	102
1985	344	261	115

 

 

Na zróżnicowanie grupy czytelników znaczny wpływ miała przeprowadzona w 1971 roku reforma oświaty oraz związana z nią intensyfikacja podnoszenia poziomu kwalifikacji czynnych zawodowo nauczycieli. Dokonywała się ona dwoma drogami – poprzez studia zaoczne  i zdawanie egzaminów kwalifikacyjnych odpowiadających wyższym studiom zawodowym. W latach 1973-1985 z samych tylko bolesławieckich szkół podstawowych studia zaoczne ukończyło 75 nauczycieli, a 50 kolejnych zdało egzamin kwalifikacyjny[7]. Do całości należy jeszcze doliczyć nauczycieli uczących w innych szkołach, zlokalizowanych na terenie miasta oraz okolicznych miejscowościach. Intensywne dokształcanie miało ogromny wpływ na liczbę korzystających z Biblioteki. Dla porównania w roku 1970 odnotowano 527 użytkowników, dwa lata później już 966, w 1978 roku – 1352, a w 1984 roku już 1406 użytkowników[8].

LICZBA CZYTELNIKÓW W POSZCZEGÓLNYCH LATACH[9]
ROK	LICZBA CZYTELNIKÓW	ROK	LICZBA CZYTELNIKÓW	ROK	LICZBA CZYTELNIKÓW
1952	99	1981	1212	1998	1644
1965	259	1984	1406	2000	1469
1968	340	1987	1591	2002	1215
1970	527	1990	1620	2006	1050
1972	966	1992	1423	2011	1437
1974	1068	1994	1415	2012	1733
1978	1352	1996	1633	2016	2395

 

Nauczyciele pełnozatrudnieni w Bolesławcu w 1985 i 1995 r. [10]
stan na 30.03.1985 r./       nauczyciele ogółem	stan na 13.02.1995 r. / nauczyciele ogółem
949	1100

 

Od 1973 roku, zgodnie z postanowieniem Rady Bibliotecznej i Dyrekcji Pedagogicznej Biblioteki Powiatowej prócz tego, że szczególną opieką byli otoczeni studiujący nauczyciele, krąg czytelników rozszerzył się o maturzystów i pozostałych uczniów szkół średnich, studentów, uczennice Liceum Pedagogicznego dla Wychowawczyń Przedszkoli. Pojawienie się nowych grup czytelników uwidoczniło się w proporcjach. W 1970 nauczyciele stanowili już tylko 56,7%.

NAUCZYCIELE KORZYSTAJĄCY Z BIBLIOTEKI
ROK	Czytelnicy	Nauczyciele	Nauczyciele (dane procentowe)
1970	527	299	56,7%
1971	828	334	40,3%
1973	1045	482	48%
1974	1068	521	48,8%
1975	966	463	47,9%
1993	1167	411	35,2%
1994	1415	463	32,7%
1995	1621	452	27,8%
1997	1545	442	28,6%
1999	1673	378	22,6%
2003	1189	264	22,2%
2011	1437	305	21,2%
2016	2395	473	19,7%

 

W latach siedemdziesiątych XX wieku, Biblioteka znacznie rozwinęła działalność propagującą czytelnictwo. Czytelnicy mogli od tej pory korzystać     z lekcji bibliotecznych, wykazów literatury, wystawek tematycznych, nowości pedagogicznych i wypożyczeń międzybibliotecznych. W 1975 roku praca Biblioteki była wysoko oceniana, osiągnęła też wysoki wskaźnik w zakresie liczby czytelników. Zgodnie z oceną działalności dokonanej przez Pedagogiczną Wojewódzką Bibliotekę z Wrocławia z 11.04.1975 roku, z jej usług korzystało ponad 70% nauczycieli z całego powiatu.

W ostatnich latach Biblioteka coraz bardziej otwiera się na potrzeby lokalnego społeczeństwa. Zdobywa nowych czytelników spoza kręgu nauczycieli i studentów. Stara się również zaspakajać potrzeby swoich użytkowników kompleksowo. Oprócz literatury fachowej proponuje coraz szerszy zakres literatury pięknej, rozrywkowej, zarówno dla dorosłych jak  i dzieci i młodzieży. Coraz częściej w organizowanych w Bibliotece spotkaniach promujących czytelnictwo i przybliżających działalność Biblioteki, uczestniczą przedstawiciele różnych grup wiekowych – od najmłodszych grup przedszkolnych, poprzez dzieci i młodzież szkolną aż po seniorów.

 

 

 

 

 

 

Od kilku lat Biblioteka zyskuje nowych użytkowników. Od 7 stycznia 2011 roku placówka ma swój profil na Facebooku, a od 12 grudnia 2013 roku nową stronę internetową. Od lutego 2016 roku w ofercie ma również e – booki. Sprawiło to, że coraz więcej osób odwiedza Bibliotekę wirtualnie i za pośrednictwem mediów uczestniczy w  podejmowanych przez nią działaniach, ogląda wystawy, dowiaduje się o podejmowanych akcjach, pojawiających się nowościach, czy śledzi ciekawostki z jej życia.

 

 

 

[1] Bolesławiec zarys monografii miasta/ pod red. Tadeusza Bugaja, Krystyna Matwyowskiego. Wrocław 2001, s. 359.

[2] Sprawozdanie z komisyjnego wyjazdu służbowego do Pedagogicznej B-ki Pow. w Bolesławcu w dn. 24V1966 r.

[3] Tabela wybiórczo wykazuje nauczycieli zatrudnionych w Bolesławcu, bez uwzględnienia całego powiatu. Daje jednak ogólny obraz ilości nauczycieli, którzy mogą być brani pod uwagę.

[4] Na podstawie: Edmund Maliński Szkolnictwo w Bolesławcu w latach 1945-2006: szkice i materiały, Bolesławiec 2006; s. 37

[5] Na podstawie: Edmund Maliński Szkolnictwo w Bolesławcu w latach 1945-2006: szkice i materiały, Bolesławiec 2006; s. 34.

[6] Brak danych

[7] Na podstawie: Edmund Maliński Szkolnictwo w Bolesławcu w latach 1945-2006: szkice i materiały, Bolesławiec 2006; s. 37

[8] Patrz: tabela Liczba czytelników w poszczególnych latach.

[9] Ze względu na różnorodny zakres wykazywania danych w poszczególnych sprawozdaniach, nie można jednoznacznie ich zestawić.

[10] Dane na podstawie: Bolesławiec. Zarys monografii miasta. Pod red. T. Bugaja, K. Matwijowskiego. Wrocław 2001, s. 332.

 

oprac. Małgorzata Laskowska